is.
1. İnsan və heyvanlarda eşitmə orqanı. Qulağı ağrımaq. Qulaq həkimi.

2. Qulaqları örtmək üçün papağın yanlarından sallanan hissəsi. Papağın qulaqlarını salmaq.
3. Bir şeyin qırağı, yanı, kənarı, ucu.

// “Bir” sözü ilə: bir tikə, bir parça, bir qırıq, bir az, azacıq, cüzi.

4. Arabada: oxların təkərdən kənara çıxmış ucu. Arabanın qulağı sındı.

◊ Bir qulağından alıb, o biri qulağından çıxartmaq, yaxud bu qulağından vurub, o qulağından keçirmək – eşidərək əməl etməmək, deyilən sözə əhəmiyyət verməmək, tapşırılan sözü, işi, təklifi yerinə yetirməmək, vecinə almamaq, saymazlıq göstərmək.

Qulağa girmək məc. – bir şey bilməyə, söz çəkməyə çalışmaq. Qulağı ağır olmaq – 1) ağır eşitmək, yaxşı eşitməmək;
2) işdə kahal və tənbəl olmaq, səhlənkar olmaq. Qulağı batmaq – kar olmaq, eşitməmək. Qulağı cingildəmək – 1) qulağında zəng səsi kimi bir səs eşitmək;
2) sözünün başqası tərəfindən danışıldığını hiss etmək. Qulağı çəkilmək – tənha və uzaq bir yerdə qalıb darıxmaq, qəribsəmək, ürəyi qısılmaq, könlü sıxılmaq. Qulağı dəng olmaq – səs-küydən təngə gəlmək, səsdən təngişmək. Qulağı dinc olmaq – rahat, asudə, sakit, qeydsiz-qayğısız olmaq, canı rahat olmaq.

Qulağı dincəlmək – rahat olmaq, asudələşmək, qeyddən-qayğıdan azad olmaq, heç bir şeyin dərdini çəkməmək. Qulağı dolmaq – bir şeyi çox eşitməkdən ona adət etmək, öyrəşmək, inanmaq. Qulağı … olmaq – birinin danışdığı sözlərə diqqətlə qulaq asmaq, bir sözünü qaçırmamaq. Xanın gülər gözləri Ömər xanın gözlərinə dikilmişdi.

Qulağı səsdə olmaq – bir şeyin intizarında olmaq, bir xəbər gözləmək. Qulağı səsə düşmək – heç bir səs olmadığı halda, qulağına səs gəlmək.

Qulağına arı vızıltısı kimi gəlmək – heç bir əhəmiyyət verməmək, qətiyyən saymamaq, vecinə almamaq. Qulağına barmaq tıxamaq – qulaq asmaq istəməmək, qulaq verməmək, eşitməməyə çalışmaq, eşitmək istəməmək. Qulağına batmaq – təsir etmək.

Qulağına çatdırmaq – bir sözü, ya xəbəri hər hansı bir vasitə ilə eşitdirmək, bildirmək, xəbər vermək. Qulağına çatmaq – bir sözü, ya xəbəri hər hansı bir vasitə ilə eşitmək.

Qulağına dəymək – eşitmək, eşidən kimi olmaq.

Qulağına əyilmək – qulağına söz demək. Anam mətbəxdə qurdalanırdı.

Qulağına girməmək – təsir etməmək, kar etməmək, əsər etməmək, saymamaq, əhəmiyyət verməmək.

Qulağına pambıq tıxamaq – bax qulağına barmaq tıxamaq. Qulağına pıçıldamaq – yavaşca və xəlvəti söyləmək, pıç-pıç danışmaq. Qulağına söz girməmək (batmamaq) – söz təsir etməmək, deyilən sözə qulaq asmamaq. Qulağına yetişmək – bax qulağına çatmaq.

Qulağında sırğa olmaq – təcrübədən çıxmaq, imtahandan çıxmaq, bir sınaq nəticəsində ayıq və sayıq olmaq, yadından çıxarmamaq. Qulağından çıxmaq – yadından çıxmaq, unudulmaq. Qulağından pambığı çıxarmaq – ayılmaq, qəflətdən ayılmaq, düşünmək.

Qulağını burmaq – bax qulağını çəkmək. Qulağını (qulaqlarını) çəkmək – yüngülcə cəzalandırmaq, tənbeh etmək. Qulağını (qulaqlarını) doldurmaq – bir fikri və s.-ni daima birinə təlqin etmək, beyninə yeritmək, inandırmağa çalışmaq.

…Hacı Mir İbrahim ağa və sair ağa və mollanümalardır ki, hərəsi öz ətrafına bir dəstə yığıb, avamın qulaqlarını doldururlar ki, hər kəs onlara itaət etsə, behiştə daxil olacaq. “Mol. Nəsr. ” Qulağını sallamaq – 1) anlamamaq, deyilən sözü qanmamaq;
2) boş-bikar durmaq, avara gəzmək. Qulağını saza vermək – saymamaq, bir sözə qulaq asmayıb başqa işlə məşğul olmaq. Qulağını tutmaq – bax qulağına barmaq tıxamaq. Qulağını tutub qaçmaq – bir sözü və s.-ni eşitmək istəməmək, nifrət etmək. Qulağının ardını görəndə – heç vaxt, qətiyyən, əsla. Qulağının dibi saralmaq – ölümü yaxınlaşmaq. Qulağının dibində – lap yanında, lap yaxınlığında, yanındaca.

Qulağının dibini görər – heç bir vaxt görməz, əsla görməz.
Qulaq asmaq – 1) dinləmək. Bir qulaq as naleyiheyranə, hifz et naləsin; Bəzmi-hikmətdə onu əfsanə eylə, ey həkim! Heyran xanım.

2) qulağını qoyaraq yoxlamaq, müayinə etmək. Həkim ürəyimə qulaq asdı;
3) gizli olaraq qulaq vermək, xəbər bilmək, dinləmək, eşitmək.

4) deyilən sözə əməl etmək, sözə baxmaq, deyiləni qəbul etmək;
// fikir vermək, əhəmiyyət vermək, saymaq.

5) qeydinə qalmaq, muğayat olmaq, fikir vermək, baxmaq. Uşağa yaxşı qulaq as.
Qulaq batırmaq – 1) kar etmək, karlaşdırmaq;
2) səs-küydən dəng etmək, gurultudan təngə gətirmək.
Qulaq batmaq – dəng olmaq, səsdən, bərk danışıqdan heç şey eşitməmək, kar olmaq.

Qulaq dincliyi – rahatlıq.

Qulaq kəsilmək – diqqətlə dinləmək, diqqətlə qulaq asmaq, diqqət etmək.

Qulaq kəsmək – aldatmaq, aldadıb pulunu və ya başqa bir şeyini əlindən almaq, hiylə ilə birindən bir şey qoparmaq.

Qulaq qabartmaq – bildirmədən, hiss etdirmədən qulaq asmaq, gizlindən qulaq vermək.
Qulaq-qulağa – 1) tən, bərabər;
2) yanaşı.
Qulaq olmaq – güdmək.
Qulaq tutmaq – qulaq asmaq, fikir vermək.

Qulaq tutulmaq – bax qulaq batmaq.

Qulaq vermək – bax qulaq asmaq 1 və 4-cü mənalarda.

// eşitməyə çalışmaq.

Qulaqda qalmaq – yadda qalmaq, unudulmamaq.
Qulaqda saxlamaq – yadda saxlamaq, unutmamaq. Qulağına qurğuşun! – arzu edilməyən və ya adı çəkilmək istənilməyən bir şey (hadisə) haqqında danışılarkən deyilən ifadə.
Qulaqlarını (qulağını) şəkləmək – 1) səs və s.-dən hürkərək qulaqlarını dikləmək. Mahmud atdan yerə sıçradı.

2) məc. çox maraqlanmaq, bir şeyi eşitmək həvəsində olub bütün diqqətini ona vermək.

Əli qulağında – tam vaxtında, lap vaxtında. Yerin, divarın qulağı var – danışarkən ehtiyatlı olmaq lazım gəldiyini bildirir.