1. sual əvəz. Bu və ya digər əşyanı, vəziyyəti, halı, hadisəni müəyyənləşdirmək üçün sual məqamında işlədilir. Nə dedin? Nə olan işdir? Nə olub? Bu nə evdir?
2. əvəz. Təsdiq bildirən feillərə inkarlıq mənası verir.

3. əd. Danışan şəxsin bir şeydən məmnunluğunu, o şeyin ürəyindən olduğunu bildirir. Nə ürəyimdən dedin? Nə yaxşı əsərdir? Qız nə qız? – Qədir yenə də əyilib baxırdı.

4. Cəm şəkilçisi ilə: “hər şey”, “hər nə istəsən” mənasında. Burada nələr yoxdur. O səndən nələr dedi.

5. Şəxs əvəzliklərindən sonra gələrək onlara inkarlıq mənası verir. Ona nə. Sənə nə. – [Növbətçi:] Mənə aid bir şey yoxdur.

6. Çıxışlıq halında “niyə”, “nə üçün”, “nə səbəbə”, “niyə görə”, “nədən” suallarını əvəz edir.

7. “İsə” qoşması ilə qeyri-müəyyənlik bildirir.

8. “Var” sözü ilə “heç nə”, “heç zad” mənası verir.

9. Xəbər şəkilçisi ilə “nədir?” formasında sual kimi işlənir.

◊ Nə bilim – deyə bilmərəm, bilmirəm.

Nə borcuma (borcuna), nəyimə (nəyinə) gərək – bax nə borcum(a), nə borcun(a), nə borcumuzdur, borcundur (“borc”da).
Nə çarə – bax çarə.
…Nə desən çıxar – xatakar, pis əməlli adam haqqında.

Nə deyim – bax demək 1
Nə əcəb – bax əcəb.

Nə fayda – bax fayda.

Nə hə, nə yox – bax hə.
Nə isə – xülasə, müxtəsər, sözün qısası.

Nə ki – hər nə qədər, nə qədər, mümkün qədər.

Nə lazım – əbəsdir, dəyməz, ehtiyac yoxdur. Nə lazım işi böyütmək.
Nə olar – hər ehtimala qarşı.

Nə olar, nə olar ki, nə olaydı – ümid, arzu, istək mənasında işlənir. Nə olaydı mənim də adım xoşbəxtlər cərgəsində çəkiləydi.

Nə olar, olar – gözlənilən təhlükə və ya hadisə, iş qarşısında işlədilir. [Əsgər:] Daha burada dayanmaq namərdlikdir, Mütəllim! Vuraq özümüzü çaya.

Nə olursa olsun – hər necə olsa, hər nə olsa da, mütləq.

Nə sənə, nə mənə – heç bir şeyi nəzərə almadan, hesablaşmadan, gözləmədən.

Nə təhər (tövr) – bax təhər.

Nə üçünsə – səbəbi məlum olmadan. Nə üçünsə cavab vermədi. Nə üçünsə üzünü yana çevirdi.

Nə üzlə – bax üz.

Nə var, nə yox – bax var 1
Nə yaxşı – bax yaxşı.