zərf [ fars. ]
1. Qətiyyən, əsla, bilmərrə, büsbütün. Bu barədə heç təsəvvürüm yoxdur. Bu hadisədən heç xəbərim yoxdur. Heç başa düşmədim ki, nə deyir. Onu heç sayan yoxdur.

2. əd. Sual cümlələrində cümlənin sual səciyyəsini gücləndirmək üçün işlədilir.

3. İs. mənasında. Heç bir qiyməti, dəyəri, hörməti olmayan adam və ya şey haqqında. Zəhmət çəkməyən adam heçdir. Bu onun qabağında heçdir.

4. Puçluq, yoxluq, fanilik, ölüm bildirir.

[Rüstəm bəy] bir neçə dəqiqə bu halda dayandı, fərsiz gözlərini bir nöqtəyə dikdi və yenə mənasız yoxluğa daldı.

5. Sual cümlələrində bir şeyin, işin vaxtilə və ya hazırda olub-olmadığını, baş veribvermədiyini, edilib-edilmədiyini müəyyənləşdirmək üçün işlənir. Heç ova getmisən? Heç xaricdə olmusan? Heç ceyran əti yemisən? Heç papiros çəkmisən?
// Hər hansı bir vaxtda və yerdə; əzqəza, təsadüfən. Bu adamı heç görmüsən? Heç belə şey görməmişəm.
6. ara s. Əvvəlki sual və ya cavabdan fikri yayındırmaq məqsədilə işlədilir. Heç, elə bir şey yoxdur. Heç, başqa şey məni düşündürür. Heç, fikrim özgə yerdədir.

7. Heçdən şəklində – 1) ortada, əldə heç bir şey olmadan, yoxdan, sonradan, yaxud çox cüzi, əhəmiyyətsiz bir şeydən. Heçdən bir şey düzəldib ortaya çıxarmaq. Bu şeylərin hamısı heçdən yaradılmışdır. Heçdən dövlət qazanmaq;
2) heç bir səbəb, əsas olmadan. Heçdən dava salmaq. Heçdən incimək.
◊ Heç bir – inkar cümlələrində inkarı gücləndirmək üçün işlənir. Heç bir şübhə yoxdur. Heç bir hüququ olmamaq. İşdə heç bir irəliləyiş nəzərə çarpmır. Səhərdən heç bir iş görə bilməmişəm.

Heç biri – toplu halında olan şeylərdən, adamlardan və s.-dən biri də olsa (adətən inkar cümlələrində). Heç biri xoşuma gəlmədi. Heç biri suala əməlli cavab verə bilmədi. Heç biri köməyə gəlmədi.

Heç cür – qəti surətdə, qətiyyən.

Heç də – əsla, o cür yox, o qədər də. Heç də elə deyil.

Heç bir şey – 1) bax heç nə. Heç bir şeydən qorxmur.

2) boş bir şey, cüzi bir şey, əhəmiyyətsiz şey. Heç bir şeyin üstündə dava salmaq.
Heç bir vaxt (zaman) – qətiyyən, əbəda, əsla, heç vaxt, bir də, daha. Bu hadisə heç bir vaxt təkrar edilməyəcəkdir. Heç bir vaxt onu görməyəcəyik.

Heç etmək – yox etmək, heçə çıxarmaq, məhv etmək.

Heç hənanın yeridir – yersiz, münasibətsiz görülən bir iş və ya deyilən bir söz haqqında.
Heç kəs – heç bir adam, heç bir şəxs. Heç kəs məni başa düşmür. Heç kəsə icazə verilmir. Sirri heç kəsə deməmək.

Heç kəs heç kəsin kağızını (kitabını) oxumur – qanuna riayət edən yoxdur, özbaşınalıqdır, intizamsızlıqdır, hər kəs istədiyini edir.
Heç kəsin toyuğuna kiş deməz (daş atmaz) – çox sakit, zərərsiz, ehtiyat gözləyən adam haqqında.

Heç kim, heç kimsə – bax heç kəs. Onun heç kimsəsi yoxdur.

Heç kimin (kəsin) ərizəsini oxuyan yoxdur – bax heç kəs heç kəsin kağızını (kitabını) oxumur.
Heç nə – bax heç zad.

Heç olmaq – bax heçə çıxmaq. Bütün arzularım heç oldu.
Heç olma(z)sa – arzu bildirir – barı, yaxşı olardı ki. Heç olmazsa bir az dincəl.

Heç saymaq – qətiyyən saymamaq, adam yerinə qoymamaq, hesablaşmamaq.
Heç şey – bax heç bir şey. Heç şeyə baxan deyil. Heç şeydən qorxmur. Heç şeydən ötrü özündən çıxmır.
Heç vaxt (zaman) – bax heç bir vaxt (zaman). İndi, ya heç vaxt. Heç zaman belə şeyə razı olmaq olmaz.

Heç yanından ötməyib (keçməyib) – heç xəbəri yoxdur, nə olduğunu heç bilmir, görməyib, eşitməyib. Mədəniyyətin heç yanından ötməyib (keçməyib).
Heç yox – qətiyyən, əsla.
Heç zad – heç bir şey, heç nə. Əlində heç zad yoxdur.

Heçə çıxartmaq – 1) bax heç etmək. Arzularını heçə çıxartmaq;
2) bütün əhəmiyyətini, dəyərini, ləyaqətini rədd etmək, yox etmək. Zəhmətini heçə çıxartmaq.
Heçə çıxmaq – heç olmaq, puç olmaq, yox olmaq, itmək, baxmaq, hədər getmək, nəticəsiz qalmaq. Bütün zəhmətim heçə çıxdı.
Heçə getmək – məhv olmaq, boşa çıxmaq, puç olmaq. Zəhməti heçə getdi.