is.
1. İnsan və heyvanların üzlərinin alt tərəfində, alt və üst çənələri arasında yerləşən, yeyib-içməyə və səs çıxarmağa məxsus üzv. Ağzını yaxalamaq. Ağzı ilə nəfəs almaq. Ağzı acı dadmaq. Dişsiz ağız. Ağız boşluğu.
□ Ağız suyu – insan və heyvanın ağız boşluğunda xüsusi vəzilərin ifraz etdiyi maye.
2. Qabların və s. şeylərin açıq tərəfi. Qazanın ağzı.

// Quyunun, vulkanın və s.-nin açıq tərəfi.

3. Odlu silahların lüləsinin ön tərəfindəki deşik, güllə çıxan tərəfi. Tüfəngin ağzı. Topların ağzı düşmən istehkamına çevrildi.
4. Kəsici alətlərin iti tərəfi; bəzi alət və ləvazimatın iş görən tərəfi. Bıçağın ağzı. Baltanın ağzı.

□ Ağzını qaytarmaq – kəsərin ağzını bərk bir şeyə vuraraq kütləşdirmək.
5. Bir yerin giriləcək və ya keçiləcək tərəfi: girəcək, qapı.

// Bir yerin və ya şeyin bilavasitə qabağı, önü, yaxınlığı.

6. Bir şeyin bilavasitə kənarı, yanı, qırağı. Yolun ağzı.
7. Çayın dənizə tökülən yeri.
8. Qabaq, yaxınlıq, ərəfə mənasında (çox vaxt ismə qoşularaq, yiyəlik birləşməsi şəklində işlənir).

9. Saylarla – dəfə, yol.

// Yenə saylarla oxumaq haqqında. Mənzərə çox xoşuma gəldi.

◊ Ağız açmaq – 1) müraciət etmək, xahiş etmək (bir iş üçün); yalvarmaq.

2) ölüyə ağlamaq, ölünü oxşayıb ağlamaq, ağı demək.
Ağız bir eləmək – sözü bir etmək, sözləşmək.
Ağız burmaq – 1) narazılıq izhar etmək, küsmək;
2) imtina etmək.
Ağız büzmək – bax ağzını büz(üşdür)mək.

Ağız deyəni qulaq eşitməmək – çox səs-küy, qarışıqlıq haqqında. Hərənin boş başından boş və axmaq bir mühakimə çıxardı.

Ağız sözü – etibarsız, inanılmayan, ağızdan eşidilən xəbər, söz.

Ağız-ağıza vermək – 1) bir yerdə oxumaq, bağırışmaq. Meşənin tamam bülbülləri tarların səsinə cəm olmuşdu.

Qurbağalar ağızağıza verib vaqqıldaşırdı. Mir Cəlal;
2) baş qoşmaq, mübahisə etmək (bu mənada bəzən “ağız-ağıza verib danışmaq” şəklində işlənir).

Ağızdan bilmək – əzbər bilmək.
Ağızdan boş – 1) sözünün kəsəri, qüvvəti olmayan, sözü keçməyən, zabitəsiz;
2) söz saxlamayan, sirr saxlaya bilməyən.
Ağızdan çıxmaq – deyilmək, söylənilmək.

Ağızdan diri (iti) – dilavər, dilli, dilli-dilavər.
Ağızdan gələni (çıxanı) demək – söymək, söyüb biabır etmək.
Ağızdan olmaq – çox danışmaqdan, deməkdən yorulmaq, ağzı yorulmaq.
Ağızdan-ağıza keçmək (söylənmək, deyilmək, dolaşmaq) – yayılmaq, birbirinə keçmək.

Ağızlara düşmək – dillərə düşmək, dillərdə sözü söylənmək (mənfi mənada).
Başqasının ağzı ilə oturubdurmaq – öz fikri olmamaq, başqasının sözü ilə hərəkət etmək.
Ağzı açılmaq – 1) danlamağa başlamaq;
// söyməyə başlamaq;
2) kütləvi halda gəlməyə, axışıb gəlməyə, yeriməyə başlamaq. Sürünün ağzı açıldı. Qoşunun ağzı açıldı.

Ağzı aparmaq – ağzına gələni danışmaq, həddhüdudunu aşmaq, danışığını bilməmək, nalayiq danışmaq.
Ağzı ayrıla (açıla) qalmaq – heyrətdə qalmaq, çox təəccüb etmək. Ceyran pis vəziyyətdə idi.

Ağzı bir yerə yığmaq – razılaşdırmaq, birləşdirmək, həmrəy etmək.

Ağzı deyil! – bacarmaz, cürət edə bilməz, hünəri deyil.

Ağzı dəymək – tovlamaq, aldatmaq, dilə tutmaq.

Ağzı günə buraxmaq – başlı-başına buraxmaq.

Ağzı günə qalmaq – yiyəsiz qalmaq, sahibsiz qalmaq, başlıbaşına qalmaq, boş qalmaq, istifadəsiz qalmaq.
Ağzı ilə quş tutmaq – çox cəld, çox zirək, hər şeyi çox tez başa düşən adam haqqında deyilir.
Ağzı köpüklənmək məc. – hiddətlənmək, coşmaq, qəzəblənmək, hirslənmək.

Ağzı nədi(r) – “nə ixtiyarı var, nə cürətlə” mənasında işlənən təhdid ifadəsidir.

Ağzı soyumaq – ölmək.
Ağzı sulanmaq – tamaha düşmək, həsrətində olduğu şeyi görüb tamahsılanmaq.

Ağzı süd qoxumaq – bax ağzından süd iyi gəlmək.

Ağzı sürüşmək – çaşmaq, səhv etmək.
Ağzı yanmaq – təşəbbüsü pis nəticələnmək, xeyir görməmək, zərər çəkmək, peşman olmaq.
Ağzına ağız (dil) vermək – sözünü qüvvətləndirmək, təhrik etmək, coşdurmaq.

Ağzına almaq – 1) söyləməyi layiq bilmək, demək, danışmaq.

2) qavramaq, əhatə etmək, qaplamaq. Alov hər yeri ağzına almışdı.

Ağzına baxmaq – öz fikri olmayıb başqasının iradəsinə tabe olmaq.
Ağzına çullu dovşan yerləşmir (sığmır) – həddindən artıq lovğa, təşəxxüslü, özünü öyən, gopçu adam haqqında.
Ağzına gələni demək – bərk danlamaq, töhmətləndirmək, biabır etmək, söyüb danlamaq, söymək.

Ağzına götürmək – qışqırmaq, bağırmaq mənasında.

Ağzına qurd düşmək – heç kəs tərəfindən dindirilməmək, danışdırılmamaq, sayılmamaq.
Ağzına su almaq (götürmək) – susmaq, dinməmək, danışmamaq, susub durmaq, söhbətdə, danışıqda iştirak etməmək, sükut etmək.

Ağzında dili yox – məzlum, həlim, yazıq, aciz adam haqqında.
Ağzından çıxmaq – istəmədən, qeyriixtiyari bir söz demək, söyləmək.
Ağzından düşməmək – daim təkrar etmək, dilindən düşməmək, dilinin əzbəri olmaq.

Ağzından qaçırmaq – istəmədən və özü bilmədən demək, söyləmək, açmaq.
Ağzından qan qoxusu (iyi) gəlir – xata törətmək istəyən, dava axtaran, xatakar adam haqqında.
Ağzından süd iyi gəlmək – çox gənc və təcrübəsiz adam haqqında.

Ağzından vurmaq – qabaqcadan rədd etmək, qaytarmaq, sözünü ağzında kəsmək, danışmağa qoymamaq, ruhdan salmaq.
Ağzını açdırmaq – söylətmək, deyinməsinə, ləyaqətsiz, pis sözlər söyləməsinə səbəb olmaq (adətən pis adam haqqında).

Ağzını açıb gözünü yummaq – ağzına gələni danışmaq.
Ağzını açmaq – danışmağa başlamaq.

Ağzını Allah yoluna açmaq – 1) dilənmək, dilənçilik etmək;
2) ağzına gələni danışmaq.
Ağzını ara(la)maq – birisinin ürəyini, fikrini, rəyini, sirrini, məqsədini bilməyə təşəbbüs etmək.

Ağzını bağlamaq – susdurmaq, danışmağa qoymamaq.

Ağzını bədə açmaq – pis danışmaq, pis niyyətlə danışmaq, yaxşılığa danışmamaq.
Ağzını büz(üşdür)mək məc. – narazılıq ifadə etmək, bəyənməmək, məmnuniyyətsizliyini üzünün ifadəsi ilə anlatmaq.
Ağzını dağıtmaq – artıq-əskik danışmaq, ağzına gələni danışmaq, danışığını bilməmək.
Ağzını əymək – 1) təqlidini çıxarmaq, yamsılamaq. Kosanın qılçaları bir-birinə dolaşa-dolaşa dönüb çıxdı.

2) bax ağzını büz(üşdür)mək.
Ağzını əzmək – döymək.
Ağzını göyə açmaq – veyillənmək, avaraavara gəzmək, heç bir işlə məşğul olmamaq.
Ağzını xeyrə açmaq – yaxşı söz danışmaq, xeyirli söz danışmaq, uğur diləmək.
Ağzını ovmaq – döymək, cəzalandırmaq.
Ağzını qaytarmaq məc. – lazımi cavab vermək, rədd və qəti etiraz etmək.

Ağzını saxlamaq – danışmamaq, cavab verməmək, söz qaytarmamaq, pis söz söyləməkdən çəkinmək.
Ağzını sulandırmaq – bax ağzının suyunu axıtmaq.

Ağzını sürümək – müəyyən fikir söyləməkdən çəkinmək.
Ağzını təmiz saxlamaq – pis söz söyləməkdən çəkinmək, danışarkən ehtiyatlı olmaq, ədəbli danışmaq, tərbiyəli olmaq.
Ağzını tutmaq – sükuta, dinməməyə məcbur etmək, danışmağa qoymamaq, susdurmaq.

Ağzını yoxlamaq – bax ağzını ara(la)maq.

Ağzını yormaq – faydasız və boş yerə söylənib durmaq.
Ağzını yummaq – qorxutmaqla, hədələməklə, yaxud pul verməklə və ya başqa bir vasitə ilə susdurmaq, sükuta, danışmamağa məcbur etmək.
Ağzının sözünü bilmək – danışarkən pis sözlər işlətməkdən çəkinmək, danışığını bilmək.

Ağzının suyunu axıtmaq – tamaha salmaq, bərk tamahsılandırmaq, həsrətdə qoymaq.

Bir ağızdan – hamı birlikdə, hamı bir yerdə, hamı birdən, xorla. Bir ağızdan oxumaq.

Canı ağzına gəlmək – bax can.
Gözlərini ağzına dikmək – bax göz.
Sözü ağzında qalmaq – fikrini deyib qurtarmağa macal tapmamaq, sözü yarımçıq qalmaq. Onlara [Səriyyə və uşaqlarına] fikir verən yox idi.

Sözü ağzından tökülmək – səhih, aydın danışa bilməmək, sözü çeynəyə-çeynəyə danışmaq. ağız-ağız bax ağızbaağız 2-ci mənada.