is.
1. İnsanda qan dövranının, döş boşluğunun sol tərəfində yerləşən əzələli kisə şəklində mərkəzi orqanı; qəlb. Ürəyin döyünməsi. Ürək xəstəliyi.
// Döşün qol tərəfində həmin orqanın üstündəki yer. Ürəyini tutmaq.

2. məc. Həmin orqan insanın hiss, həyəcan, əhvali-ruhiyyə, təəssürat simvolu kimi. Adamın ürəyi sevinir. Ürəyini həyəcanlandırmaq. Ürəyim sakit deyil.

// məc. Bu orqan həssaslıq, xeyirxahlıq simvolu kimi. Ürəyi olmayan adamlar onu başa düşə bilməzlər.
// Həmin orqan məhəbbət, sevgi, eşq, vurğunluq, qəlbən bağlılıq kimi (bu mənada əsasən “qəlb” sözü işlənir).
3. məc. bax qəlb2 2-ci mənada.

4. məc. Cəsarət, hünər.

5. Ürəyindən şəklində zərf – istədiyi kimi, arzusuna müvafiq olaraq, arzuladığı kimi.

6. Ürəklə şəklində zərf – 1) qorxmadan, çəkinmədən, ehtiyat etmədən, hünərlə, cəsarətlə. Ürəklə vuruşmaq.

2) həvəslə, ürəkdən, can və könüldən.

◊ Ürək ağrısı (yanğısı) ilə – bax ürəkağrısı.

Ürək bağlamaq – qəlbini bağlamaq, qəlbən bağlanmaq. Yoldaşına ürək bağlamaq.
Ürək bulandırmaq – nifrət hissi oyatmaq, iyrəndirmək.

Ürək çırpıntısı ilə – ürəyi çırpına-çırpına, intizarla, narahatlıqla.

Ürək dostu (yoldaşı) – ən yaxın dost, yoldaş, sirdaş.

Ürək eləmək – bir işi görməyə cürət etmək, cəsarətlənmək, ürəklənmək.

Ürək eləməmək – cəsarət eləməmək, ürəklənməmək.

Ürək qızdırmaq – inanmaq, etibar etmək, qızmaq. Ona ürək qızdırmaq olmaz.

Ürək qoymamaq – bax ürəyini yarmaq.

Ürək sındırmaq – ürəyinə toxunmaq, qəlbinə toxunmaq, özündən incitmək.

Ürək vermək – 1) ürəkləndirmək, cəsarətləndirmək, bir işə ruhlandırmaq.

2) sevmək, məhəbbət yetirmək. [Rövşən:] Xanım, mənim sevgilim vardır.

Ürək yandırmaq – bax can yandırmaq (“can”da). İşə ürək yandırmaq. – [Kələntər Rüstəmə:] Hərəsi bir dərədən gəlib.

Ürək yanğısı ilə – bax ürək ağrısı ilə.

Ürəkdən tikan çıxar(t)maq – birinin qisasını başqasından almaq.
Ürəklərini boşaltmaq – öz kədərlərini, həyəcanlarını, hisslərini bir-birinə danışmaq.
Ürəyə işləmək – təsir etmək, təsirləndirmək.

Ürəyi açılmaq – qəmdən, kədərdən qurtarıb sevinməyə başlamaq, kefi açılmaq.

Ürəyi ağrımaq məc. – yazığı gəlmək, rəhmi gəlmək; acımaq.
Ürəyi ağzına gəlmək – 1) iyrənmək, çiyrənmək.

2) bərk qorxmaq, qorxu hissi keçirmək.
Ürəyi aşıb-daşmaq – çox sevinmək, şadlanmaq, fərəhlənmək.

Ürəyi atlanmaq – 1) həsrətində olmaq.

2) bax ürəyi döyünmək.

Ürəyi atmaq – bax ürəyi atlanmaq 1-ci mənada.
Ürəyi ayağının altına düşmək – bax ürəyi qopmaq.
Ürəyi bir tikə olmaq – bax ürəyi ərimək.

Ürəyi birtəhər olmaq – özünü pis hiss etmək, ürəyi üzülmək.

Ürəyi boşalmaq – sakitləşmək, ağlayıb rahat olmaq.

Ürəyi böyümək – iftixar, məmnunluq hissi ilə fərəhlənmək, sevinmək.

Ürəyi bulanmaq – 1) qusmaq ehtiyacı hiss etmək, mədəsi qarışmaq.

2) nifrət hiss etmək, nifrətlənmək.

Ürəyi buz kimi olmaq – tamamilə sakit, rahat, xatircəm olmaq.
Ürəyi cızıldamaq (cız-cız cızıldamaq) – bax ürəyi yanmaq 2-ci mənada.
Ürəyi çatlamaq – ürəyi partlamaq.

Ürəyi çəkilmək – son dərəcə üzülmək, zəifləmək, canı qalmamaq.

Ürəyi çəkməmək – bax ürəyi götürməmək.
Ürəyi çırpınmaq – narahat olmaq, həyəcanlanmaq.

Ürəyi dabanına düşmək – bax ürəyi ayağının altına düşmək.
Ürəyi dağ boyda olmaq (dağa dönmək) – fəxr etmək, iftixar etmək, hədsiz sevinmək.

Ürəyi dağ-dağaya düşmək – bərk həyəcan keçirmək, narahat olmaq, səksəkəli olmaq. Qız ha gözlədi ki, indi İbrahim gələr, bu saat İbrahim gələr, gördü yox, İbrahim, deyəsən, heç burda yoxmuş.

Ürəyi dağlanmaq – son dərəcə qəmlənmək, kədərlənmək. Bu zaman Lətif şahın ürəyi dağlanıb, sazı basdı sinəsinə. “Lətif şah”.
Ürəyi darıxmaq – bax ürəyi sıxılmaq.

Ürəyi daşa dönmək – zalımlaşmaq, qəddarlaşmaq, amansızlaşmaq, riqqət hissini itirmək.

Ürəyi daşdan (dəmirdən) – zalım, rəhmsiz, heç kəsə yazığı, rəhmi gəlməyən, acımayan adam haqqında.

Ürəyi dilində – sadədil, ürəyiaçıq adam haqqında.

Ürəyi dolu – kədərdən və ya sevincdən ürəyində çoxlu deməli, yaxud yazmalı sözü olan adam haqqında. Məstan bəyin ürəyi dolu idi.

Ürəyi düşmək – bərk qorxmaq, vahimələnmək.

[Xanımnaz:] Salıblar [Almazı] dilə-ağıza.

Ürəyi ərimək – kədərdən, qorxudan üzülmək.

Ürəyi əsmək – 1) iztirab keçirmək, qorxudan əsmək.

2) birinin həsrətində olmaq, arzulamaq.

Ürəyi getmək – 1) huşunu itirmək, bayılmaq.

2) bərk acmaq, yemək istəmək.

3) bir şeyin bərk həsrətində olmaq, arzusunda olmaq, istəmək.

Ürəyi gəlməmək – 1) qıymamaq, əli getməmək, heyfi gəlmək.

2) qorxmaq, ehtiyat etmək, çəkinmək.

Ürəyi götürməmək – təbiəti qəbul etməmək, çəkməmək.

Ürəyi gup (gurp, tıp) eləmək – bax ürəyi düşmək.
Ürəyi gülmək – şadlanmaq, fərəhlənmək, sevinmək.
Ürəyi xarab olmaq – 1) bax ürəyi getmək.

2) bərk kədərlənmək, təsirlənmək. Qız özünü saxlaya bilməyib ağladı.

Ürəyi içinə düşmək – bax ürəyi düşmək.
Ürəyi istədiyi kimi – necə istəyir, necə lazımsa.
Ürəyi istədiyi qədər – nə qədər istəyir, nə qədər lazımsa o qədər.
Ürəyi istəyən – hər nə istəyir, hər nə lazımdır, hər nə arzulayır.

Ürəyi keçmək – bax ürəyi getmək 1-ci mənada.

Ürəyi köksünə sığmamaq – hədsiz dərəcədə fərəhlənmək, iftixar etmək, sevinmək.
Ürəyi kövrəlmək (kövrəklənmək, kövrəkləşmək) – doluxsunmaq, təsirlənmək, riqqətə gəlmək. Kərəm bunları görəndə ürəyi kövrəldi. “Əsli və Kərəm”.
Ürəyi qalxmaq – 1) bax ürəyi bulanmaq 1-ci mənada.

2) bax ürəyi atlanmaq 1-ci mənada.
Ürəyi qan olmaq (qana dönmək) – son dərəcə kədərlənmək. Kərəmin ürəyi qana döndü, elə bildi ki, bu, Əslinin ceyranıdır. “Əsli və Kərəm”.

Ürəyi qanla dolmaq – bax ürəyi qan olmaq (qana dönmək).
Ürəyi qəfəsə salınmış quş kimi çırpınmaq – bax ürəyi quş kimi çırpınmaq.
Ürəyi qıldan (sapdan, tükdən) asılı olmaq (asılmaq) – ürəyi xəstə, zəif adam haqqında.
Ürəyi qırılıb ayağının (ayaqlarının) altına düşmək – bax ürəyi ayağının altına düşmək.
Ürəyi qısılmaq – qüssələnmək, kədərlənmək. Tutqun havadan adamın ürəyi qısılır.
Ürəyi qızınmaq – xoşlamaq, xoşuna gəlmək, bəyənmək.

Ürəyi qızmaq – 1) inanmaq, etibar etmək; qızmaq.

2) bax ürəyi qızınmaq.
Ürəyi qopmaq (qırılmaq) – bərk qorxmaq, qorxu hissi keçirmək.

Ürəyi qubarlanmaq (qubar bağlamaq) – bax ürəyi qan olmaq (qana dönmək). Kərəmin ürəyi qubarlandı, sazını dərdli sinəsinə basıb dedi. “Əsli və Kərəm”.
Ürəyi quş kimi çırpınmaq – bax ürəyi yarpaq kimi əsmək.

Ürəyi nanə (nanə yarpağı) kimi əsmək (titrəmək) – bax ürəyi əsmək.
Ürəyi od tutmaq (od tutub yanmaq) – bax ürəyi yaralanmaq.

Ürəyi oxşamaq – həzz vermək, ləzzət vermək, zövq vermək. Bu musiqi adamın ürəyini oxşayır.
Ürəyi olmaq – arzu etmək, arzusunda olmaq, istəmək.
Ürəyi parçalanmaq (parça-parça olmaq) – bax ürəyi partlamaq 1-ci mənada.

Ürəyi partlamaq – 1) intizardan, kədərdən, pis xəbərdən bərk həyəcanlanmaq, kədərlənmək, ürəyi parçalanmaq.

2) ürəyin fəaliyyətinin dayanması nəticəsində ölmək.

Ürəyi sakitləşmək (sakit olmaq) – sakit olmaq, sakitləşmək, rahatlanmaq, nigarançılıqdan qurtarmaq, xatircəm olmaq.

Ürəyi səksəkədə (səksəkəli) olmaq – təşviş, təlaş keçirmək, intizarda olmaq.

Ürəyi sərinləmək – rahatlaşmaq, sakitləşmək, xatircəm olmaq.
Ürəyi sıxılmaq – kədərdən, qəmdən, yorğunluqdan, yaxud acınacaqlı bir şeyi görməkdən üzülmək, üzüntü duymaq, ürəyi ağrımaq, qəlbi sıxılmaq.

Ürəyi sınmaq – incimək, qəlbi sınmaq.

Ürəyi sızıldamaq – bax ürəyi ağrımaq.
Ürəyi soğan qabığı kimi soyulmaq – bax ürəyi yanmaq 1-ci mənada.
Ürəyi soyumaq – 1) sakitləşmək, rahat olmaq, xatircəm olmaq.

2) incimək, ürəyi sınmaq, qəlbi sınmaq.

Ürəyi sökülmək (tel-tel olmaq) – son dərəcə kədərlənmək, qəmlənmək.

Ürəyi şama dönmək (şam kimi ərimək) – bax ürəyi ərimək.

Ürəyi şan-şan olmaq – bax ürəyi parçalanmaq (parça-parça olmaq).

Ürəyi şişmək – 1) bax ürəyi dağa dönmək. Oğlunun müvəffəqiyyətindən atanın ürəyi şişdi;
2) darıxmaq, təngə gəlmək.

Ürəyi tir-tir əsmək – bərk həyəcan, iztirab keçirmək.
Ürəyi titrəmək – bax ürəyi əsmək.

Ürəyi tutmaq – 1) xoşuna gəlmək, xoşlamaq, sevmək, bəyənmək, ürəyinə yatmaq. [Gəldiyev:] Bəlkə sizin təsadüf saydığınız adam qızınızın xoşuna gəlmişdir, bəlkə ürəyi tutmuşdur. Mir Cəlal;
2) ürək ağrısı tutmaq.
Ürəyi tutulmaq – qəmlənmək, kədərlənmək.

Ürəyi tükdən nazik – ürəyiyumşaq, ürəyinazik, çox riqqətli adam haqqında.
Ürəyi uçmaq – çox sevinmək, həddən artıq şadlanmaq.
Ürəyi uçunmaq – bihal olmaq, titrəmək.

Ürəyi üstündə durmamaq – qorxudan, iztirabdan, intizardan və s.-dən bərk həyəcan keçirmək, çox narahat olmaq.

Ürəyi üstünə gəlmək – əvvəlki rahatlığı, təskinliyi, xatircəmliyi qayıtmaq, rahat olmağa başlamaq.

Ürəyi üzülmək – bax ürəyi ərimək.
Ürəyi vurulmaq – sevmək, məhəbbət salmaq.

Ürəyi yanmaq – 1) yazığı gəlmək, rəhmi gəlmək, acımaq.

2) bərk susamaq, susuzlamaq.

Ürəyi yaralanmaq – pis bir şeydən, hadisədən və s.-dən mütəəssir olmaq, kədərlənmək.
Ürəyi yarpaq kimi əsmək – bax ürəyi əsmək.
Ürəyi yerində olmamaq – narahat olmaq, həyəcan keçirmək, iztirab içində olmaq.
Ürəyi yerindən qopmaq (oynamaq) – bax ürəyi qopmaq.
Ürəyi yerindən oynamaq (qopmaq) – bax ürəyi qopmaq.

Ürəyi yerinə gəlmək – bərk həyəcandan, qorxudan sonra sakitləşmək, rahat olmaq, asudə nəfəs almağa başlamaq.

Ürəyi yuxalmaq – bax ürəyi kövrəlmək.

Ürəyi yumşalmaq – acığı soyumaq, qəzəbi keçmək, mülayimləşmək.

Ürəyində daş bağlamaq – bax ürəyində qalmaq.
Ürəyində gizlətmək – bax ürəyində saxlamaq 1-ci mənada. Arzusunu ürəyində gizlətmək.
Ürəyində kök salmaq – unudulmamaq, həmişə yadda, xatirdə olmaq, unudulmaz olmaq, həmişəlik yadda qalmaq.

Ürəyində qalmaq – 1) həyata keçməmək, yerinə yetməmək.

2) deyilməmiş qalmaq, ifadə edilməmiş halda qalmaq.

3) boğazında qalmaq (tikə və s.).
Ürəyində yağ qalmamaq – bax ürəyinin yağı ərimək.

Ürəyində yer eləmək – unuda bilməmək, xatirindən çıxara bilməmək, həmişə yadında olmaq. Bu arzu onun ürəyində yer elədi.
Ürəyindən çıxarmaq – qəlbindən çıxarmaq, unutmaq, birdəfəlik əl çəkmək. Məhəbbətini ürəyindən çıxarmaq. Kini ürəyindən çıxarmaq.

Ürəyindən xəbər vermək – 1) birinin ürəyində olan fikri qabaqcadan hiss edirmişcəsinə söyləmək, ifadə etmək.

2) ruhunu oxşamaq, xoşlandırmaq.

Ürəyindən keçmək – ürəyində arzu etmək, istəmək.

Ürəyindən qara qanlar axmaq (getmək) – acı, xoşagəlməz, yaxud qorxulu bir hadisəni, işi təsəvvürə gətirmək, dərin həyəcan və iztirab keçirmək.

Ürəyindən qoparıb (silib, çıxarıb) atmaq – bax ürəyindən çıxarmaq. Oğlan bura gəlməyinə peşman olmuşdu və qəlbində qəflətən baş qaldırmış bu hissi boğmağa çalışırdı. Boğdu bu hissi.

Ürəyindən olmaq – istədiyi, arzu etdiyi kimi olmaq.

Ürəyindən silmək, silib (çıxarıb) atmaq – bax ürəyindən çıxarmaq.

Ürəyindən tikan çıxarmaq – tam razı salmaq, məmnun etmək. Deyilənlər ürəyimdən tikan çıxartdı;
// birisindən başqasının qisasını almaq, birisinin arzusunu yerinə yetirməklə onu tam razı salmaq, məmnun etmək.

Ürəyinə dağ basmaq (vurmaq, qoymaq, çəkmək) – ürək ağrısı vermək, əzab və iztirab vermək, cəfa vermək, incitmək. [Camal:] Eh, ay Nəbi dayı, bəylər çoxlarını qabıqdan çıxarıblar.

Ürəyinə dağ-dağa düşmək – təşvişə, qorxuya düşmək, şübhəyə düşmək.
Ürəyinə dağ-dağa(lar) gətirmək (salmaq) – cürbəcür şübhələrlə özünü narahat etmək, təşvişə salmaq.

Ürəyinə dammaq – qabaqcadan hiss etmək, duymaq, sezmək.

Ürəyinə dərd eləmək – bax ürəyinə salmaq.
Ürəyinə dəymək – 1) bax ürəyini vurmaq.

2) incitmək, qəlbini qırmaq, könlünü qırmaq, toxunmaq.

Ürəyinə düşmək – bax ürəyinə dammaq.
Ürəyinə gəlmək – güman etmək, zənn etmək, fikrinə gəlmək.

Ürəyinə gətirmək – fikrinə gətirmək, ehtimal etmək, güman etmək. Belə şeyləri ürəyinə gətirmə.
Ürəyinə girmək – müxtəlif yollarla öz tərəfinə çəkməyə, ələ almağa çalışmaq.
Ürəyinə işləmək – təsir etmək, mütəəssir olmaq.
Ürəyinə qara-qura gəlmək – ürəyinə şübhəli şeylər gəlmək, ürəyinə qara fikirlər gəlmək.

Ürəyinə qaynar su səpmək – bax ürəyinə dağ basmaq.
Ürəyinə ləkə (xal) düşmək – bir şeydən şübhələnməyə başlamaq.

Ürəyinə ləkə (xal) salmaq – şübhələndirmək, ürəyinə şübhə salmaq.
Ürəyinə od düşmək – bax ürəyi od tutmaq (od tutub yanmaq).
Ürəyinə od salmaq – bərk həyəcanlandırmaq, sarsıtmaq.
Ürəyinə ox batsın! (batmış!) – bax ürəyinə güllə dəysin! (dəymiş!).
Ürəyinə salmaq – bir şeyə çox həssaslıqla yanaşmaq, bir şeyə qarşı hədsiz həssaslıq göstərmək, bir şeyi özünə dərd eləmək. [Pəri:] Bəhram! Sən ürəyinlə çox danışırsan.

Ürəyinə su (soyuq su) səpmək – sakitləşdirmək, xatircəm etmək, rahatlandırmaq.

Ürəyinə toxunmaq – bax ürəyinə dəymək. [Aydəmir:] Aydəmiri torpaqlara gömməmiş heç kəs onun ürəyinə toxunmaz.

Ürəyinə yağ kimi yayılmaq – çox xoşuna gəlmək, çox ləzzət vermək, çox xoş gəlmək. Bu sözlər ürəyimə yağ kimi yayıldı.
Ürəyinə yatmaq (yapışmaq) – xoşuna gəlmək, xoşlamaq, bəyənmək.

[Nazlı Nataşaya:] Bizdə belədir.

Ürəyinə yol tapmaq – birinin məhəbbətini, hüsn-rəğbətini qazanmaq.
Ürəyinə güllə dəysin! (dəymiş!) – qarğış ifadəsi.
Ürəyini açıb ortaya tökmək – bax ürəyini açmaq 1-ci mənada.

Ürəyini açmaq – 1) ürəyindəkiləri açıb demək, ürək sirrini demək, danışmaq;
2) sevindirmək, şadlandırmaq, qəmini, qüssəsini unutdurmaq.

Ürəyini ağrıtmaq – bax ürəyini incitmək.

Ürəyini almaq – incimiş bir adama xoş sözlər söyləyərək onu sakitləşdirmək, incikliyini unutdurmağa çalışmaq.

Ürəyini boşaltmaq – ürəyində nə varsa hamısını söyləyib sakitləşmək, rahatlanmaq.

Ürəyini buz kimi saxlamaq – tamamilə sakit olmaq, xatircəm olmaq, soyuqqanlılıq göstərmək.
Ürəyini çalmaq – bax ürəyini ovlamaq.
Ürəyini çəkmək (çürütmək) – üzüntü vermək, əldən salmaq, canını üzmək, usandırmaq, üzmək.
Ürəyini dəlmək (deşmək, didmək) – ruhi əzab vermək, incitmək, əziyyət vermək.

Ürəyini dindirmək – oxşamaq, əzizləmək, nəvaziş göstərmək.
Ürəyini düşürmək – bax ürəyini qoparmaq.
Ürəyini ələ almaq – rəğbətini, hüsn-təvəccöhünü, sevgisini qazanmaq.

Ürəyini əritmək – bax ürəyinin yağını əritmək.
Ürəyini gen saxlamaq – narahat olmamaq, xatircəm olmaq.
Ürəyini gəmirmək – bax ürəyini yemək.

Ürəyini gizlətmək – öz fikrini, niyyətini gizli saxlamaq, ürəyindəkiləri deməmək.
Ürəyini incitmək – mənəvi əzab və iztirab vermək.
Ürəyini isitmək – sevindirmək, şadlandırmaq, fərəhləndirmək.

Ürəyini qan etmək (qana döndərmək) – iztirab vermək, ruhi əzab vermək, incitmək.

Ürəyini qısmaq – bax ürəyini sıxmaq.

Ürəyini qopar(t)maq – bərk qorxutmaq, dəhşətləndirmək.
Ürəyini qoparıb vermək – bax ürəyini yedirtmək.
Ürəyini qoymaq – bax ürəyini vermək.
Ürəyini qubarlatmaq (qubar etmək) – ruhi əzab, iztirab vermək, bıqdırmaq, cana gətirmək.
Ürəyini qurd yemək – daxili həyəcan və iztirab keçirmək, bir şeyin aqibətindən dolayı çox narahat olmaq.
Ürəyini oxşamaq – xoşuna gəlmək, ləzzət vermək, zövq vermək, xoşlamaq.
Ürəyini oxumaq – ürəyindəkiləri başa düşmək, hiss etmək.
Ürəyini ovlamaq – özünü sevdirmək, özünə məftun etmək.
Ürəyini ovuşdurmaq – bax ürəyini yemək.
Ürəyini partlatmaq (parçalamaq, parçaparça eləmək) – ağır ruhi əzab vermək, incitmək.
Ürəyini salmaq – bax ürəyini qoparmaq.
Ürəyini sərinləşdirmək – rahat etmək, sakitləşdirmək, xatircəm etmək.
Ürəyini sıxmaq – sıxılmaq, darıxmaq, dərd çəkmək, fikir eləmək.

[Qarı nənə:] Sağdır, qızım, sağdır.

Ürəyini sındırmaq – bax ürəyinə dəymək 2-ci mənada.

[Bəhram:] Pəri! Sara bizə mane ola bilməyəcək.

Ürəyini siyirmək – doydurmayan, aclığı rəf etməyən yemək haqqında.
Ürəyini soyutmaq – bax ürəyinə su səpmək.

Ürəyini şan-şan etmək – bax ürəyini parçalamaq.

Ürəyini üzmək – 1) bax ürəyini çəkmək;
2) üzmək, əldən salmaq, taqətdən salmaq, yormaq. Ustanın azarı gün-gündən şiddətlənirdi, bədəni zəifləşib gücdən düşürdü.

Ürəyini vermək – bütün varlığı ilə bağlanmaq, candan sevmək.

Ürəyini vurmaq – təngə gətirmək, bezdirmək, bıqdırmaq, usandırmaq.
Ürəyini yandırmaq – dərin təsir etmək, həyəcan və iztirab çəkdirmək.

Ürəyini yaralamaq – bax ürəyini qubarlatmaq.
Ürəyini yarmaq – bax ürəyini qoparmaq.
Ürəyini yedirtmək – həddən artıq əzizləmək, nəvaziş göstərmək, qeydinə qalmaq. Ürəyini uşaqlarına yedirtmək.
Ürəyini yerindən oynatmaq – bax ürəyini qopar(t)maq.
Ürəyini yeyə-yeyə qalmaq – intizar və təşviş içində olmaq, ağır iztirab içində gözləmək, nigarançılıq çəkmək.
Ürəyini zorlamaq – ürəyi istəmədiyi halda bir işi görməyə, qəbul etməyə, bir şeylə razı olmağa özünü məcbur etmək.

Ürəyinin başı (ucu) ağrımaq (yanmaq, sızıldamaq, sökülmək) – bax ürəyi ağrımaq.

Ürəyinin içini yemək – bax ürəyini yemək.

Ürəyinin qanı ilə – dərin kədər hissi ilə, böyük hüznlə, ürəyi yanayana.
Ürəyinin qurdunu öldürmək – azacıq yemək, bir balaca yemək.
Ürəyinin quşu uçmaq – bax ürəyi uçmaq.
Ürəyinin telləri əsmək – bax ürəyi əsmək 2-ci mənada.

Ürəyinin ucu göynəmək – bax ürəyinin başı ağrımaq.
Ürəyinin yağı (piyi) ərimək – bax ürəyi ərimək.

Ürəyinin yağını (piyini) əritmək – xoşagəlməz bir şeyin aqibətini gözlədə-gözlədə iztirab vermək, incitmək, mənəvi əzab vermək. [Bərbərzadə:] Maral, gəl məni incitmə.

Ürəyinin yağını (piyini) yedirtmək – bax ürəyini yedirtmək.
Ürəyinin yağını (piyini) yemək – bax ürəyini yemək.
Ürəyinin yanğısını söndürmək – susuzluğunu rəf etmək, su içmək.